پوکی استخوان، آیا تغذیه صحیح راهی برای پیشگیری است
پوکی استخوان، آیا تغذیه صحیح راهی برای پیشگیری است؟
پوکی استخوان یا استئوپروز بیماری فراوانی است که در اثر تخریب بافت استخوان و کاهش توده استخوانی بوجود می‌آیدو به عنوان یکی از شایعترین علل شکستگی استخوان در سنین بالا مطرح می‌باشدکه اشخاص زیادی (بخصوص خانم‌ها) از آن رنج می‌برند. در واقع از پوکی استخوان به عنوان یک بیماری خاموش یاد می‌شود چون در مراحل اولیه اصولاً علائم ظاهری وجود ندارد، در واقع با شکستگی‌های خود بخود با کمترین ضربه خود را نشان می‌دهد که دقیق‌ترین روش برای تشخیص و پیگیری درمان، سنجش تراکم استخوان می‌باشد.استخوان‌ها از مواد معدنی بخصوص کلسیم و فسفر تشکیل شده‌اند. قسمت اصلی وزن استخوان را کلسیم تشکیل می‌دهد که کلسیم باعث ساختن و استحکام استخوان‌ها می‌شود. میزان نیاز به کلسیم براساس سن، جنس و شرایط خاص مثل بارداری و شیردهی متفاوت است. ولی به طور کلی بین 1000 تا 1200 میلی گرم در روز برای افراد عادی در نظر گرفته می‌شود. اصولاً این مقدار با مصرف روزانه 2 تا 3 لیوان شیر یا ماست به همراه سایر منابع غذایی کلسیم‌دار تأمین می‌شود. مهمترین منابع غذایی کلسیم شامل لبنیات مثل شیر، ماست و پنیر، ماهی‌هائی که با استخوان خورده می‌شوند مانند کیلکا، ساردین، سبزیجات برگی سبز رنگ مثل کاهو، کلم، مغزها مثل بادام، حبوبات به ویژه انواع لوبیا‌ها و سویا است.
گاهی ممکن است مقدار کلسیمی که با غذا می‌خورید کافی باشد ولی به علت کمبود ویتامین D ، کلسیم بخوبی جذب استخوان نشود. چون در حضور ویتامین D جذب کلسیم بیشتر می‌شود که منابع غذایی غنی از ویتامین D خیلی کم بوده و بیشتر شامل جگر، زرده تخم مرغ، ماهی‌ها به ویژه انواع چربی‌دار می‌باشد. البته قرار گرفتن در معرض نور آفتاب بدون پوشش لباس و کرم ضد آفتاب یکی از راههای ساخته شدن ویتامین D در بدن است.از موارد دیگر که جذب کلسیم در بدن را مختل می‌کند خوردن نمک زیاد است. در واقع نمک باعث فرار کلسیم از بدن و دفع آن از طریق ادرار می‌شود. همچنین اگر میزان فسفر دریافتی از غذا زیاد باشد (مانند مصرف زیاد گوشت قرمز یا نوشیدن زیاد انواع نوشابه‌های گازدار) تعادل کلسیم در بدن مختل شده و مانع جذب کلسیم می‌شود، پس برقراری نسبت متعادل میان دو عنصر کلسیم و فسفر دریافتی در بدن ضروری است.گاهی در بعضی افراد، بخصوص اشخاص مسن، مشکل عدم تحمل به شیر وجود دارد که این اشخاص باید جانشین مناسبی برای تأمین کلسیم مورد نیاز خود داشته باشند که در این میان انواع مغز – دانه‌ها (مانند بادام و گردو و ...) بدلیل داشتن مقادیر بالای کلسیم، مس، روی و همچنین داشتن جذب مطلوب، مناسب برای استفادة آنان می‌باشند. این اشخاص می‌توانند با مصرف به اندازة مغز – دانه‌ها از پیشرفت این بیماری جلوگیری نمایند. همچنین در خانم‌های یائسه که به دلیل کم شدن هورمون‌های جنسی در بدن خروج کلسیم از بدن تسریع می‌شود احتمال ابتلاء به این بیماری بیشتر می‌شود و باید مقدار مصرف کلسیم روزانه خود را افزایش دهند. این اشخاص در کنار مصرف شیر و لبنیات می‌توانند از دانه‌های روغنی همچون بادام استفاده نمایند.
در کل نتیجه می‌گیریم که شیوة زندگی و رژیم غذایی مناسب در کودکان و نوجوانان باعث پیشگیری از این بیماری در سنین بالا می‌شود. خوردن مواد کلسیم‌دار به خصوص در اوایل طفولیت و جوانی و رسیدن کلسیم به استخوان‌ها باعث استحکام طولانی استخوان‌ها می‌شود، بخصوص مصرف کلسیم درمحدوده سنی 10 تا 20 سالگی برای ساخت استخوان‌های محکم و قوی باید بیشتر مورد توجه باشد، چرا که عدم استفاده کافی و مناسب از منابع غذایی کلسیم و ویتامین D در دوران کودکی و نوجوانی باعث سوء تغذیه می‌شود، این سوء تغذیه در آینده بر وضعیت جسمانی و ذهنی فرد اثر نامطلوب می‌گذارد و باعث کاهش توانائی در انجام وظایف و نقص ساختمانی اعضاء بدن می‌شود که در اشخاص مسن با بیماری بنام پوکی استخوان خود را نشان می‌دهد. همچنین فعالیت بدنی و ورزش نیز ترشح هورمون رشد را تحریک کرده و سبب افزایش توده استخوانی می‌شود. رعایت نکردن رژیم غذائی، ورزش نکردن، خوردن بعضی از غذاها که مانع جذب کلسیم در بدن می‌شود (مانند کافئین زیاد، میزان بالای فیبر غذائی، خوردن زیاد منابع غذایی که حاوی اگزالات یا فیتات هستند از قبیل اسفناج) می‌تواند باعث پوکی استخوان‌ها شود، علاوه بر اینها عوامل ژنتیکی و سابقه فامیلی نیز در ابتلاء به این بیماری نقش دارد.
همانطور که می‌دانید داشتن یک رژیم غذائی متعادل از ابتدای دوران کودکی می‌تواند تأثیر بسیار زیادی در تشکیل توده استخوانی داشته باشد، اگر ذخیره کلسیم در بدن کافی نباشد و در دوران بارداری و شیردهی زنان به اندازه کافی از شیر و لبنیات استفاده ننمایند در آینده احتمال ابتلاء به پوکی استخوان زیاد می‌باشد.
منبع:.nestle